Chuyển giá qua hành vi chuyển lãi thành lỗ xuyên quốc gia giờ không còn là “đặc sản” riêng có của các doanh nghiệp nước ngoài mà đã lan sang các doanh nghiệp nội địa.
Thời báo Kinh doanh dùng một hình biếm họa khá thú vị. Đó là một ông giám đốc buồn bã vì thua lỗ nhưng có một cánh tay đằng sau đang âm thầm giấu lãi sang nơi khác. Cánh tay lãi này, thậm chí còn to hơn cả cánh tay thua lỗ.
Mặc dù chưa có số liệu thống kê đầy đủ đã có bao nhiêu DN nội bị phát hiện chuyển giá trong thời gian qua, nhưng Thời báo Kinh doanh đã dẫn ra 2 cái tên đáng chú ý là Sabeco và Habeco. Hai ông lớn trong ngành bia này vừa bị Kiểm toán Nhà nước truy thu thuế tiêu thụ đặc biệt. Nợ thuế Sabeco là hơn 400 tỷ đồng và Habeco là 920 tỷ đồng. Hai DN này đã chuyển giá qua việc thành lập các công ty con.
Đơn cử với Sabeco, báo Kinh tế và Đô thị lý giải, công ty này không bán bia ngay cho người tiêu dùng mà bán qua công ty con khác do doanh nghiệp này chi phối với giá thấp. Sau đó, bia được bán lại cho công ty khu vực, đến đại lý cấp 1, cấp 2, cấp 3… sau đó mới đến người tiêu dùng. Như vậy, khó xác định giá ở mốc thời điểm nào trong chuỗi bán hàng của Sabeco để tính thuế.
Theo tờ Đại biểu Nhân dân, một chiêu bài chuyển giá khác cũng được Kiểm toán Nhà nước chỉ ra là do chính sách ưu đãi miễn, giảm thuế để thu hút đầu tư vào giữa các địa bàn có sự chênh lệch. Doanh nghiệp có thể lợi dụng chính sách, chuyển lợi nhuận từ nơi không có ưu đãi sang nơi có ưu đãi để hưởng lợi.
Thực tế, hàng chục, thậm chí hàng trăm công ty ngang nhiên chuyển giá, từ năm này qua năm khác, cả doanh nghiệp trong nước và nước ngoài. Lúc này, nhiều người đặt câu hỏi trách nhiệm của cơ quan chức năng ở đâu? Báo Đầu tư chỉ ra khá nhiều vướng mắc.
Đơn cử như cơ quan thuế nhiều nước có chức năng điều tra thuế còn tại Việt Nam thì không nên nhiều trường hợp dù biết chắc doanh nghiệp chuyển giá thông qua cung cấp dịch vụ kế toán, tài chính, tư vấn, pháp lý… nhưng cơ quan thuế đành bó tay, chưa thể làm ngay vì không thể điều tra hoạt động cung cấp dịch vụ có diễn ra hay không.
Giải pháp được nhiều chuyên gia đưa ra để kiểm soát tình trạng lỗ giả, lãi thật là phải hoàn thiện khung pháp lý, thu hẹp khoảng cách về ưu đãi thuế giữa các ngành, giữa các địa phương. Đặc biệt, cơ quan thuế cần tăng cường xây dựng cơ sở dữ liệu về người nộp thuế để có một hệ thống thông tin liên kết, tăng hiệu quả hoạt động phân tích rủi ro, xử lý vi phạm về chuyển giá.
